De hervormde kerk – met een voorgevel in neoclassicistische stijl – is gebouwd in 1847. Eerder stond op dezelfde plek een kerkgebouw uit de zestiende eeuw. Dit gebouw was niet meer te redden nadat het diverse keren onder water had gestaan. Het kerkhof is tot 1960 in gebruik geweest. Dit is de reden waarom er, in tegenstelling tot veel andere kerkhoven in de omgeving, nog grafstenen staan.

De hervormde kerk van Ooltgensplaat is een zogenoemde Waterstaatskerk, gebouwd in neoclassicistische stijl. Het gebouw dateert uit 1847, maar de fundamenten waarop het staat zijn zestiende-eeuws.

Hier stond namelijk eerst een andere kerk. Dit uit 1555 stammende gebouw had in de loop der eeuwen zwaar te lijden. De oorzaak? Overstromingen. Ooltgensplaat stond diverse keren onder water, en dat gold ook voor de kerk.

Het was bijvoorbeeld raak tussen 1715 en 1718. De kerk had toen twee jaar achtereen te kampen met grote wateroverlast. In de muren ontstonden flinke gaten. Hersteloperaties hadden maar korte tijd effect. Uiteindelijk bleek de bouwvalligheid niet te stuiten en was er niet aan sluiting van de kerk te ontkomen. Dat gebeurde in 1845. Twee jaar later volgde de eerstesteenlegging van de nieuwe kerk.

Het gebouw telt drie prachtige gebrandschilderde ramen. Bij de kerk ligt het kerkhof. Dat hierop nog grafstenen staan, is vrij uniek. In de wijde omgeving vind je weinig kerkhoven met grafstenen. In Ooltgensplaat was het kerkhof echter tot 1960 in gebruik, en daarna ook nog voor bijzetting in familiegraven. Dat verklaart dat hier nog een ‘ouderwets’ kerkhof te zien is.

In 1960 is een algemene begraafplaats gerealiseerd op de restanten van een redoute. Van deze veldschansen bezat Ooltgensplaat er drie. Daarvan zijn er nog twee zichtbaar.

Ooltgensplaat is een kerkringdorp of sleuteldorp. Aan de ene kant is de haven (de baard van de sleutel), aan de andere kant de kerk (de ring of greep) en daartussen strekt zich de Voorstraat uit (de steel). De kerkgracht is veelal gedempt in deze dorpen, zo ook in Ooltgensplaat.

Tijdens de Watersnoodramp van 1953 stond het lage deel van het dorp ongeveer twee meter onder water. In Ooltgensplaat verdronken twee mensen.